Sprawa o zniesienie współwłasności generuje koszty sądowe. Samo założenie sprawy kosztuje. A jeżeli w sprawie weźmie udział biegły rzeczoznawca majątkowy, także pobierze wynagrodzenie. Poniżej dowiesz się jakich kosztów możesz się spodziewać.
Ale czym jest współwłasność?
Najprościej mówiąc, współwłasność to ułamkowe prawo do rzeczy.
Przykładem współwłasności może być posiadanie lokalu mieszkalnego przez siostrę i brata, będącego spadkiem po zmarłej babci. Zarówno siostra jak i brat posiadają równy udział w nieruchomości w wysokości ½. Zarówno brat, jak i siostra posiadają prawo do całości lokalu mieszkalnego, nie do samej części, którą posiadają.
W jaki sposób można znieść współwłasność?
Umownie albo sądowo.
Dla jasności, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności (art. 210 i art. 211 k.c.), nawet ten, który ma zaledwie najmniejszy ułamek własności. Zniesienie współwłasności może nastąpić w drodze umowy między współwłaścicielami (jeżeli dotyczy nieruchomości, umowa musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego) albo, w przypadku braku zgody, na podstawie orzeczenia sądu na trzy sposoby:
- Fizyczny podział nieruchomości (przykładem może być podział gruntu rolnego na mniejsze działki);
- Przyznanie na wyłączną własność jednego z dotychczasowych współwłaścicieli z jednoczesną spłatą odpowiedniej części na rzecz pozostałych współwłaścicieli;
- Sprzedaż rzeczy wspólnej (tzw. podział cywilny). Sprzedaż rzeczy wspólnej następuje zwykle znacznie poniżej jej potencjalnej wartości, a więc współwłaściciele tracą.
Jakie są koszty związane z postępowaniem o zniesienie współwłasności?
Strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 520 kodeksu postępowania cywilnego[1]). Reguła ta, zastosowanie ma również, przy postępowaniu o zniesienie współwłasności.
Koszty sądowe obejmują opłaty i wydatki. Strona, która wnosi pismo do sądu podlegające opłacie lub powodujące wydatki jest obowiązania do uiszczenia kosztów sądowych (art. 2 ust. 1 oraz art. 2 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych[2]).
[1] Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296), dalej przywoływany jako „k.p.c.”.
[2] Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2005 nr 167 poz. 1398).
Przykładowo:
Strona inicjująca postępowanie o zniesienie współwłasności (Wnioskodawca)
wraz z wnioskiem do Sądu uiszcza opłatę od wniosku 300 zł lub 1.000 zł
(w zależności od tego, czy jest to zgodny wniosek
o zniesienie współwłasności, czy też nie)
– art. 41 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).
Co to znaczy, że wniosek o zniesienie współwłasności jest zgodny?
Warto dojść do porozumienia odnośnie zniesienia współwłasności przed zainicjowaniem postępowania przed Sądem. Nie dość, że opłata zgodnego wniosku o zniesienie współwłasności jest niższa (oszczędzamy pieniądze), to jeszcze samo postępowanie zakończy się szybciej – może nawet zakończyć po pierwszym posiedzeniu! Jeżeli zależy nam na czasie, spróbujmy dojść do porozumienia odnośnie podziału razem z innymi współwłaścicielami.
Gdy wszyscy współwłaściciele złożą zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności, sąd wyda postanowienie odpowiadające treści wniosku. Sąd przed wydaniem postanowienia pochyla się nad projektem podziału, bada, czy projekt podziału został przygotowany według obowiązujących zasad oraz czy projekt podziału nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych (art. 622 § 2 k.p.c.).
Jeżeli zgodny wniosek o zniesienie współwłasności jest prawidłowo przygotowany, to Sąd najczęściej tylko formalnie zatwierdza podział.
Zgodny wniosek o zniesienie współwłasności to taki wniosek kierowany do Sądu, w którym wszyscy współwłaściciele zgadzają się na określony podział zaproponowany przez Wnioskodawcę (czyli osobę, która inicjuje postępowanie w sprawie).
Opłata od zgodnego wniosku o zniesienie współwłasności wynosi 300 złotych.
Przykładowo:
Brat i siostra są współwłaścicielami gruntu rolnego, będącego masą spadkową po zmarłym ojcu. Siostra wyjeżdża za granicę i swój udział w wysokości ½ chce przekazać bratu, ponieważ nie wiąże swojej przyszłości z pracą przy gospodarstwie. Siostra chce, żeby brat władał gruntem rolnym jako jedyny właściciel. Rodzeństwo umówiło się, że nie będzie korzystać z usług rzeczoznawcy. Rodzeństwo przed zainicjowaniem postepowania przed sądem doszło do porozumienia. Brat zapłaci siostrze kwotę 25.000 zł w pięciu równych ratach, a siostra swój udział wynoszący ½ w gruncie rolnym przekaże swojemu bratu. W tym przypadku Brat wnosząc wniosek o zniesienie współwłasności do Sądu uiszcza opłatę od wniosku w kwocie 300 złotych – wniosek jest zgodny.
Niezgodny wniosek o zniesienie współwłasności
Niezgodny? Czyli zainteresowani nie mogą dojść do porozumienia. Różnią się pomysłami albo kwotami spłąt. W przypadku niezgodnego wniosku o zniesienie współwłasności Sąd na początku zbada, czy jest możliwy fizyczny podział. Jeżeli nie – przystąpi do rozważań na temat zasadności przyznania konkretnej rzeczy na własność jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych. Sąd będzie analizował sytuację finansową tego ze współwłaścicieli, który ma konkretną rzecz przejąć. Może to być zarówno ruchomość w postaci samochodu, jak również nieruchomość w postaci lokalu mieszkalnego. Powinien on wykazać, że jego sytuacja finansowa pozwala na dokonanie odpowiednich spłat na rzecz pozostałych współwłaścicieli. Wysokość spłaty zależy oczywiście od wartości rzeczy wspólnej oraz wielkości udziału w rzeczy wspólnej każdego ze współwłaścicieli. W przypadku sporu co do wartości rzeczy wspólnej, w toku postępowania o zniesienie współwłasności wartość tę będzie określał biegły sądowy.
Jeśli zaś podział fizyczny rzeczy jest niemożliwy, a żaden ze współwłaścicieli nie chce przejąć nieruchomości na własność lub żadnego ze współwłaścicieli nie stać na poczynienie spłat, Sąd zarządzi sprzedaż rzeczy wspólnej.
Opłata od niezgodnego wniosku o zniesienie współwłasności wynosi 1.000 złotych.
Przykładowo:
Wnioskodawczyni pragnie złożyć wniosek o zniesienie współwłasności majątku,
zgromadzonego w trakcie trwania ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej
wnioskodawczyni z uczestnikiem postępowania (były mężem).
W skład majątku wchodzi: nieruchomość gruntowa zabudowana oraz samochód osobowy.
Strony postępowania są w konflikcie,
dlatego niemożliwym jest dojście do porozumienia w niniejszej sprawie,
zatem Wnioskodawczyni będzie musiała uiścić opłatę od wniosku
w wysokości 1.000 złotych.
Wynagrodzenie dla biegłego sądowego w związku z przygotowaniem opinii w sprawie o zniesienie współwłasności
Biegły otrzymuje wynagrodzenie za sporządzenie opinii w sprawie (art. 288 k.p.c.). Wynagrodzenie płacą strony postępowania. Przed opinią sąd zażąda zaliczki. Jeżeli okaże się, że wynagrodzenie biegłego jest większe niż pobrane zaliczki, sąd w wyroku końcowym zarządzi dopłatę. Strony, które nie są w stanie pokryć opłat związanych ze sporządzeniem opinii, mają możliwość wnioskowania o zwolnienie z zapłaty kosztów sądowych.
Przy ustalaniu kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego bierze się pod uwagę:
- Kwalifikacje biegłego i poniesiony przez niego nakład pracy (analiza dokumentów w sprawie, studiowanie literatury fachowej, studiowanie orzecznictwa, wizja lokalna, przygotowanie opinii w sprawie);
- Koszty zużytych materiałów przez biegłego (na przykład zakup mapek geodezyjnych);
- Inne wydatki niezbędne do wydania opinii (na przykład koszty, które biegły poniósł, np. ksero dokumentacji, bindowanie, koszty związane z przygotowaniem dokumentacji fotograficznej, koszty paliwa na trasie).
Specjalizacja biegłego zależy od specyfiki Twojej sprawy. Biegłym może być geodeta, który rysuje na mapce podział działki. Opinię może stworzyć rzeczoznawca majątkowy, który wycenia nieruchomość podlegającą podziałowi. Biegłym może być rolnik, który oceni zgodność podziału gospodarstwa rolnego.
Podsumowanie
Właściwym sądem do rozpoznania wniosku o zniesienie współwłasności jest sąd rejonowy właściwy dla miejsca położenia rzeczy wspólnej. W przypadku sądowego postępowania – najkorzystniejszym sposobem na zniesienie współwłasności jest złożenie zgodnego wniosku o zniesienie współwłasności. Wiąże się wyłącznie z opłatą sądową w kwocie 300 złotych. W przypadku niezgodnego wniosku o zniesienie współwłasności konieczne będzie uiszczenie opłaty od wniosku w kwocie 1.000 złotych oraz skorzystanie ze wsparcia biegłego, który w sporządzonej przez niego opinii wyceni wartość konkretnej rzeczy. Co do zasady strony postepowania ponoszą koszty związane ze sporządzeniem opinii przez biegłego sądowego. W przypadku chęci skorzystania ze wsparcia i prowadzenia sprawy o zniesienie współwłasności przez profesjonalnego pełnomocnika, konieczne będzie zapłacenie jemu wynagrodzenia. Jest kilka sposobów rozliczenia się z pełnomocnikiem procesowym.
Każdy ze sposobów zostanie omówiony przed podjęciem współpracy z pełnomocnikiem procesowym.
