W 2024 roku projekt przywrócenia połączeń kolejowych do Łomży nabrał znaczącego tempa, budząc zarówno nadzieje, jak i obawy wśród lokalnej społeczności. Kluczowym elementem tego przedsięwzięcia jest proces wywłaszczeń, niezbędny do realizacji inwestycji infrastrukturalnych.
Czym jest wywłaszczenie?
Na sam początek, garstka informacji ogólnych. Wywłaszczenie nieruchomości to proces, w którym dochodzi do pozbawienia lub ograniczenia praw rzeczowych do nieruchomości – takich jak prawo własności czy użytkowanie wieczyste – na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Obejmuje ono zarówno grunty, jak i budynki czy inne nieruchomości, które stają się niezbędne do realizacji określonych celów publicznych.
Aby wywłaszczenie było zgodne z prawem, musi spełniać trzy podstawowe kryteria. Po pierwsze, proces ten musi mieć podstawę w przepisach ustawowych – oznacza to, że nie można go przeprowadzić dowolnie, lecz wyłącznie w oparciu o jasno określone regulacje prawne. Po drugie, działania związane z wywłaszczeniem muszą służyć realizacji celów publicznych, takich jak budowa dróg, szkół, szpitali czy innych obiektów użyteczności publicznej, które przynoszą korzyści całej społeczności. Po trzecie, osobom wywłaszczonym przysługuje prawo do słusznego odszkodowania, którego wartość odpowiada utraconym prawom rzeczowym.
Wywłaszczenie jest narzędziem wykorzystywanym przez państwo lub samorządy w sytuacjach, gdy konieczne jest pogodzenie interesu ogółu z prawami właścicieli nieruchomości. Mimo że bywa źródłem kontrowersji, pełni kluczową rolę w realizacji inwestycji o strategicznym znaczeniu dla rozwoju infrastruktury i poprawy jakości życia mieszkańców.
Aktualny stan projektu kolejowego do Łomży
PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. ogłosiły przetarg na projekt i wykonanie prac na odcinku Łapy – Śniadowo – Łomża, co ma umożliwić powrót połączeń kolejowych do miasta. Planowana jest modernizacja linii nr 49 Łomża – Śniadowo oraz budowa i przebudowa przystanków na odcinku Śniadowo – Łapy linii nr 36. Pociągi mają poruszać się z prędkością 80-120 km/h, a średni czas przejazdu z Łomży do Białegostoku ma wynieść około 1 godziny i 35 minut. Szacuje się, że miesięcznie z połączenia skorzysta średnio około 24 tysiące podróżnych.
W ramach inwestycji przewidziano budowę nowych peronów w miejscowościach takich jak Konarzyce, Koziki, Śniadowo, Czachy-Kołaki, Kulesze Kościelne i Sokoły. Perony będą dostosowane do potrzeb wszystkich podróżnych, w tym osób o ograniczonej mobilności. Dodatkowo, w Czerwonym Borze planowana jest budowa mijanki, co poprawi punktualność pociągów. Wszystkie przejazdy kolejowo-drogowe na tym odcinku zostaną wyposażone w sygnalizację świetlną dla zwiększenia bezpieczeństwa.
Proces wywłaszczeń pod budowę kolei
Realizacja tak dużej inwestycji infrastrukturalnej wiąże się z koniecznością pozyskania gruntów, co często oznacza wywłaszczenia. Wywłaszczenie to proces, w którym państwo przejmuje własność prywatną na cele publiczne, takie jak budowa dróg czy linii kolejowych. W Polsce procedura ta jest ściśle regulowana przez przepisy prawa, a właściciele nieruchomości mają prawo do odszkodowania odpowiadającego wartości rynkowej przejmowanej nieruchomości.
W przypadku projektu kolejowego do Łomży proces wywłaszczeń jest niezbędny do realizacji planowanych prac. Właściciele nieruchomości położonych na trasie planowanej linii kolejowej zostaną poinformowani o zamiarze wywłaszczenia, a następnie przeprowadzone zostaną negocjacje dotyczące wysokości odszkodowań. Warto zaznaczyć, że osoby, które nie zdecydują się na przystąpienie do programu dobrowolnych wykupów, mogą zostać wywłaszczone na warunkach ogólnych, zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Reakcje społeczności lokalnej – co Łomża na kolej?
Projekt budowy linii kolejowej do Łomży spotkał się z mieszanymi reakcjami mieszkańców i lokalnych władz. Z jednej strony, wielu mieszkańców cieszy się z perspektywy powrotu kolei, co może przyczynić się do rozwoju regionu i poprawy jakości życia. Z drugiej strony, pojawiają się obawy związane z procesem wywłaszczeń oraz potencjalnym wpływem inwestycji na środowisko i lokalną infrastrukturę.
Samorządowcy z Łomży wyrazili zaniepokojenie rządowymi planami odejścia od realizacji połączenia kolejowego Warszawa – Ostrołęka – Łomża, apelując o kontynuację prac nad projektem. Jednocześnie, w ramach programu Kolej Plus, planowana jest modernizacja linii kolejowej, która połączy Łomżę z Białymstokiem, co może stanowić alternatywę dla zlikwidowanej „szprychy” w ramach projektu CPK.
Prawa właścicieli nieruchomości
Właściciele nieruchomości objętych wywłaszczeniem mają prawo do:
- otrzymania odszkodowania odpowiadającego wartości rynkowej nieruchomości,
- negocjacji warunków sprzedaży,
- odwołania od decyzji administracyjnej,
- uzyskania szczegółowych informacji o inwestycji i jej wpływie na ich nieruchomość.
Warto zaznaczyć, że proces wywłaszczeń jest często postrzegany jako kontrowersyjny, zwłaszcza w sytuacjach, gdy mieszkańcy czują się zaskoczeni decyzjami władz lub nie zgadzają się z wysokością odszkodowania.
Podsumowanie
Projekt budowy linii kolejowej do Łomży jest kluczowym przedsięwzięciem dla regionu, niosącym zarówno szanse, jak i wyzwania. Proces wywłaszczeń jest nieodłącznym elementem realizacji inwestycji infrastrukturalnych, a jego prawidłowe przeprowadzenie ma kluczowe znaczenie dla powodzenia projektu. Ważne jest, aby wszystkie strony zaangażowane w proces – zarówno inwestorzy, jak i społeczność lokalna – współpracowały w celu osiągnięcia kompromisu, który pozwoli na realizację inwestycji z poszanowaniem praw właścicieli nieruchomości i z korzyścią dla całego regionu.
